مرحوم فضل احمد ذکریا متخلص به نینواز آواز خوان ، شاعروآهنگساز بزرگ افغانستان است که نامش به جاودانگی استوره ها در هنر موسیقی افغانستان به جا خواهد ماند.نینواز هنرمندی بود توانا و خوش قریحه که از خود زیباترین سروده ها را به یادگار ماند و انقلابی را در هنر موسیقی معاصر افغانستان پدید آورد. او عاشق هنر بود و به هر بازتاب آن علاقه داشت، موسیقی درتاروپود هستی اش موج میزد. گه برآهنگهای تازه سروده اش تصنیف میساخت و گاه گوهر شعرسخنوران دیگر و سروده های خاسته از نهادش را در قالب زیباترین آهنگها روح میبخشید.

آهنگهای چون "خورشید من" ، "دا زما زیبا وطن" ، "باران شوم" ، "من نینوازم" و صد ها سرودۀ دیگر از ساخته های ماندگار او در گوش خاطر هموطنانش همواره طنین انداز خواهد ماند.

فضل احمد نینواز در سال ۱۹۳۵ میلادی در ناحیۀ یکه توت کابل چشم به جهان گشود. پدرش فیض محمد خان ذکریا از رجال برجستۀ سیاسی افغانستان بود که در شعر سرائی و نویسندگی از جملۀ سرآمدان عصر خویش به شمار میرفت و کابلی تخلص میکرد ، مادرش بی بی گل بینذیر نامداشت که در راه تربیت فرزندش سخت کوشا بود.

نینواز از کودکی به موسیقی علاقۀ فراوان داشت و در سن ۱۳ سالگی در اثر تمرین شخصی نواختن آکاردیون را فرا گرفت ولی بعد تر ازمحضراستاد فرخ افندی که از ترکیه به افغانستان آمده بود درس گرفت و نواختن آکاردیون را به اوج رسانید. همچنان از نزد استاد هاشم رموز موسیقی کلاسیک شرقی را فرا گرفت.

واما نینواز عقیده داشت که صرف با گرفتن درس از استادان نمیتوان هنرمند شد. تا آنکه هنرمند با نهاد خویش پیوند صادقانه نداشته باشد یک پدیدۀ هنری ناب پدید نخواهد آمد. او به این حقیقت دست یافته بود که تنها ترنم های که از دل برمیخیزد بر روان آدمی اثر گذار است و میدانست که هنر بازتابی از نهاد انسان است که به یک روح اثرمیبخشد، خواه این اثر احساسی باشد در یک پردۀ نقاشی، خواه تحلیلی باشد درقالب یک شعر و خواه ترنمی باشد در نوسانات پرده های یک آهنگ. و اما چه بهتر که این احساس با دانش ادب به هنر آراسته گردد. دهۀ شصت و هفتاد دورۀ شگوفائی هنر نینواز بود، و در طول همین سالها بود که نینواز جاودانه ترین آهنگش را برمثنوی نی نامۀ حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی ملقب به رومی آفرید که بازگو کنندۀ ارادت وی به مولای بلخ است.

آهنگ "بشنو از نی" اثری بود بس ماندگار که به آواز خانم مهوش ارائه شد که سالهاست گوش ها را نوازش میدهد.

و اما اخلاص نینواز به حضرت مولانا عارف بزرگ مشرق زمین تصادفی نبود. آنانیکه نینواز را از نزدیک میشناسند میدانند که او مردی بود خدا جو ، حق پرست و سخت شیفتۀ عالم عرفان و تصوف و در راه جستجوی کردگار و درک عالم هستی معتقد بود که خودشناسی پایۀ اصلی شناخت پروردگار کائنات است و این اصل را بر اساس فرامین قرآنی باور داشت.

در جهان هنر به نوابغ معدودی برمیخوریم که با درک و شناخت عالم خلقت توانسته اند جذبات عاطفی و اعتقاداتشان را در پدیده های هنری شان تازتاب دهند که فضل احمد نینواز از زمره اینگونه هنرمندان بود. آهنگهای را که این هنرمند مبتکر بر سروده های عرفانی آفریده حاکی ازین جاذبۀ او به عالم عرفان است و بدیهیست که چنین هنرمندی باید نام هنری نینواز را انتخاب میکرد.

او به هنر و هنرمند علاقۀ بیش از حد داشت و روی همین انگیزه بود که با هنرمندان دیگر در تماس شد و با شخصیت گرم و برخورد صمیمی که داشت حلقۀ وصلی گردید میان هنرمندان ، نویسندگان ، شعرا ، اُدبا وهنرمندان تیاتر افغانستان. همان بود که حلقۀ هنری را بنام هنر های زیبا ایجاد کرد که در آن آواز خوانان طراز اول کشور چون هنرمند همیشه جاودان احمد ظاهر، احمد ولی ، مهوش ، ساربان ، دلنواز، استاد اول میر ، اکبر رامش و ده ها هنرمند خوب دیگر شامل بودند ، و انقلابی را در هنر موسیقی معاصر افغانستان پدید آوردند که متفاوت از شیوه های کلاسیک و سنّتی بود و به اصطلاحِ غربیان هنر  خوانده میشد.

در این تحول هنری میتوان از آهنگسازانی دیگری چون استاد خیال ، استاد شاه ولی ترانه ساز و استاد جلیل ځلاند دوست صمیمی نینواز یاد کرد که هر کدام سهم خویش را در پیشبرد موسیقی معاصر کشور ایفا کردند.

نینواز به هنرمندان بزرگ افغانستان سخت ارادت داشت و هنرشان را میستود. همواره در سعی و تلاش آن بود تا باا با تماس با متفکرین و دانشمندان افغانستان در راه رشد فرهنگ و ادب افغانستان کاری انجام دهد و تنها کسانیکه او را در این راه بیدریغ حمایه کردند ، نخست مادر خدا پرست و فاضله اش بود که عشق خداوند را در ضمیرو وجدانش بر افروخت و سپس همسر وفادارش خانم عالیه احمد ذکریا که چون کوه استوار در کنارش ایستاد و او را در را به سر رسانیدن اهداف هنری اش همراهی و همیاری نمود.

از فقید نینواز دو فرزند بجا مانده ، سحر ذکریا امان همسر احسان امان و امیرخسرو ذکریا که با غزال ذکریا ازدواج کرده که هنوز یاد پدر را هر دو در سینه میپرورانند. بدیهست که خاطرۀ این هنرمند بزرگ همواره در قلب و روح خانواده اش پا برجاست.

زندگی پر ثمر نینواز با تراژیدی اعدام او بدست رژیم کمونیستی افغانستان در بیست و نهم ماهِ رمضان سال ۱۹۷۹ پایان یافت و ناگوار حادثۀ شهادت او چون زخم عمیقی بر قلب و روح خانواده و دوستداران هنرش به جا خواهد ماند. و اما صوت ترانه های روانبخش و الهام انگیزش نیز در روح نسل های آیندۀ افغانستان و فضای میهن دوست داشتنی اش همواره طنین انداز خواهد بود.

بعد از وفات تربت ما در زمین مجو در سینه های مردم دانا مزار ماست